بازخوانی مبانی کیفر «تشهیر» از منظر فقه امامیه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

مدرس مدرسه علمیه جعفریه هرات و دانشجوی دکتری رشته حقوق جزا و جرم شناسی.

چکیده

تشهیر یکی از انواع مجازات‌های تعزیری است که به اعتقاد بسیاری از فقها مجازات اصلی جرم شهادت زور است و از نظر مشهور فقها در مورد مجرمین قاذف، قواد، کلاهبردار، مدلّس و مفلّس هم اجرا می‌شود. هرچند، در موارد و کیفیت اجرای تشهیر بین فقها اختلاف نظرهایی نیز دیده می‌شود. این نوع مجازت در قوانین موضوعه کشورها نیز جایگاه دارد. امروزه دو سؤال مهم در این زمینه مطرح است: نخست این‌که، آیا می‌توان مجازات تشهیر را غیر از جرائم ذکرشده در نصوص فقهی، برای جرائم دیگر ازجمله جرائم نوظهور نیز استفاده نمود؟ دوم: آیا در تشهیر مجرم قالب سنتی آن موضوعیت دارد؟ بررسی این موضوع ازآن‌جهت ضروری می‌نماید که در برخی رویکردهای افراطی تحمیل این نوع مجازات گاهی بر اندک تخلف شهروندان تجویز می‌شود. لازم است مطابقت رفتارهای مزبور با موازین فقه بررسی شود. به‌منظور دسترسی به پاسخ سؤالات فوق، بر اساس روش تحلیلی توصیفی، متعاقب مفهوم شناسی تشهیر در فقه، بیان موارد، فلسفه و کیفیت اجرای تشهیر، دیدگاه فقها و مبانی فقهی آنان از منظر امامیه تحلیل‌شده به این نتیجه دست می‌یابد که هرچند مجازات تشهیر در غالب مصادیق آن، مجازات تعزیری است. اما در حکم به مجازات تشهیر، نمی‌توان از دایره‌ای احتیاط خارج شد و آن را در موضوعات جدید نیز سرایت داد. هرچند که در همان موارد منصوصه برای اجرای تشهیر بهره‌گیری از قالب‌های نو منعی ندارد. در صورت ایجاب مصلحت می‌توان از قالب‌های قدیمی عبور کرد.

کلیدواژه‌ها